rudy żelaza w polsce mapa
Huty bliżej przełomu. Nowa technologia uratuje sektor w Europie? ArcelorMittal zainwestował 36 mln dolarów w start-up Boston Metal, który opracował technologię elektrolizy rudy żelaza. Sama energia elektryczna wystarcza do przetworzenia rudy żelaza w stal. Nie trzeba żadnych innych etapów.
- Łącznie z kopalni Olkusz-Pomorzany w latach 1974 – 2020 zostanie wydobyte 92,3 mln ton rudy. Pozostawienie na dzień 31 grudnia 2020 roku tylko około 2 mln ton zasobów przemysłowych
Oferowana lista firm wydobywających rudy żelaza zawiera aktualne dane 9 podmiotów gospodarczych. W tabeli poniżej prezentujemy liczbę uwzględnionych w bazie rekordów zawierających poszczególne grupy informacji oraz ich wycenę. Do podanych cen netto należy doliczyć 23% podatku VAT. Grupy informacji. Liczba rekordów. Cena.
Polskie firmy na potęgę wiercą i kopią na świecie Nigru (Nigeria), Strata Limited (15 proc.) wydobywa rudy żelaza w Kongo i prowadzi prace poszukiwawcze złóż węgla w Mozambiku, Leon Energy Corporation Inc. (34 proc.) wydobywa niewielkie ilości ropy w Kolumbii i Peru, a Centar Plc (25 proc.) - złoto w Quara Zghan w Afganistanie oraz srebro w Turcji.
Kruszywo to jest kruszywem sztucznym, powstającym jako produkt uboczny przetapiania rudy żelaza na surówkę do produkcji stali i żeliwa. Proces ten wykonywany jest przy użyciu wielkiego pieca, czyli mierzącego około 30 metrów wysokości i 8 metrów średnicy cylindra, w którym obróbce termicznej poddaje się rudę żelaza.
nonton 2 days 1 night season 4 2023 sub indo. Mapy Ruda Żelazna - Wybierz kategorię Ruda Żelazna - informacje Mapa miejscowości Ruda Żelazna w serwisie e-turysta. Tutaj możesz przeglądnąć mapę interesującego Cię miasta lub regionu. Mapę możesz przesuwać korzystając z myszy, a także oddalać lub przybliżać, by odnaleźć interesującą Cię ulicę lub obiekt na mapie. Mapa Ruda Żelazna, jeżeli interesują Cię zaś noclegi w Rudzie Żelaznej, to specjalnie dla Ciebie na mapie oznaczyliśmy obiekty noclegowe z serwisu e-turysta. Klikając w ikonę na mapie zobaczysz konkretny nocleg i możesz potem przeglądnąć jego szczegóły. Klikając z kółko z wpisaną ilością noclegów przejdziesz do przybliżenia mapy prezentujące te właśnie wybrane noclegi. Lista z noclegami wczyta się po prawej stronie lub pod mapą. Noclegi w Rudzie Żelaznej możesz przeglądnąć i porównać bezpośrednio na liście. Nie tracąc czasu w naszym serwisie możesz zapytać właściciela każdego obiektu o jego ofertę klikając w przycisk Zapytaj o Nocleg. Jeżeli zaś interesują Cię noclegi w konkretnej dzielnicy lub ulicy skorzystaj z zakładki Noclegi po lewej stronie mapy. Możesz tam również doprecyzować jakie inne wymagania powinien posiadać interesujący Cię obiekt. Czy powinien być przyjazny dla zwierząt lub osób niepełnosprawnych, czy powinien oferować wyżywienie oraz darmowy Internet, a w końcu możesz określić jaka cena Ci odpowiada. Ruda Żelazna - Noclegi na mapie Przenieś obok mapy » mapa Tomaszów Lubelski » mapa Narol » mapa Wólka Łosiniecka » mapa Zatyle » mapa Lubycza Królewska » mapa Dąbrowa Tomaszowska » mapa Huta Lubycka » mapa Mrzygłody » mapa Przeorsk » mapa Ruda Wołoska » mapa Żyłka » mapa Łaszczówka » mapa Leliszka » mapa Korhynie » mapa Szalenik-Kolonia » mapa Łaszczówka-Kolonia » mapa Jeziernia » mapa Nowy Przeorsk » mapa Bełżec » mapa Szalenik » mapa Chorążanka » mapa Żurawce » mapa Jarczów-Kolonia Druga » mapa Majdan Górny » mapa Przewłoka » mapa Chyże » mapa Ruda Lubycka » mapa Ruda Żurawiecka » mapa Majdanek » mapa Sabaudia » mapa Łazowa » mapa Jarczów-Kolonia Pierwsza » mapa Klekacz » mapa Brzeziny » mapa Rabinówka » mapa Jarczów » mapa Górno » mapa Justynówka » mapa Ruda Żurawiecka-Osada » mapa Zawady » mapa Kniazie » mapa Nowa Wieś » mapa Wieprzowe Jezioro » mapa Marcówka » mapa Rogóźno » mapa Pomiary » mapa Nedeżów » mapa Wieprzów Ordynacki » mapa Podhorce » mapa Przecinka Leśna Kryjówka (Roztocze Susiec) Susiec, Rybnica 39G 7 miejsc noclegowych Zapytaj o nocleg Obiekt w lesie, położony w miejscowości Rybnica na Środkowym Roztoczu, oferuje wspaniałe miejsce do wypoczynku dla całej rodziny. Do miejscowości Susiec można dotrzeć spacerkiem w 10 minut. "Leśny Kryjówka" oferuje Gościom obszerny salon z rozkładaną kanapą; aneksem kuchennym ze standardowym wyposażeniem, takim jak mikrofalówka, płyta grzewcza, czajnik elektryczny i lodówka; a także dużą łazienkę z prysznicem i suszarką do włosów. Wyposażenie obejmuje także telewizor... więcej Noclegi nad Tanwią (roztocze, susiec ) Huta Szumy, 49 8 miejsc noclegowych Zapytaj o nocleg "Pod Lawendą" Wynajmę domek letniskowy w centrum serca "szum" na Roztoczu wraz z miejscem parkingowym oraz działką ogrodzoną. Huta Szumy okolica ,epicentrum przyrody. Domek domku znajduje się łazienka ,sypialnia oraz kuchnia. Do państwa dyspozycji mamy płytę indukcyjną(dla miłośników gotowani ),czajnik elektryczny ,stół, kabinę prysznicową ,łóżko małżeńskie oraz dla miłośników lektury - ówczesna literatura W ogrodzie do dyspozycji prosto z drzew... więcej Domek pod Szumiącym Lasem Wólka Łosiniecka, 100 A 10 miejsc noclegowych Zapytaj o nocleg KONTAKT: 511612107 WOLNE TERMINY;✏️✏️✏️📢📢📢📢📢 Od do końca miesiąca Witam Państwa mam do wynajęcia całoroczny, nowy ukończony w tym roku domek położony w sercu pięknego Roztocza w miejscowości Wólka Łosiniecka oddalonej o 3km od miejscowości Susiec . Oferujemy doskonałe miejsce na ucieczkę od zgiełku, miasta. Domek jest położony na wzniesieniu z którego rozciągają się piękne widoki. W najbliższej okolicy jest las, dogodny punkt wyjściowy... więcej Jeśli chcecie Państwo spędzić czas miło, beztrosko, z dala od zgiełku i wielkich aglomeracji to serdecznie zapraszamy do przybycia do miejscowości Paary na Roztoczu. Oferujemy państwu: nowopowstałą, prywatną, ogrodzoną posesję do wyłącznej dyspozycji na której znajdują się dwa domki holenderskie z dużymi tarasami. Na tarasach znajdują się stoliki przy których można wypić poranną kawę. Każdy domek posiada: -salon z kominkiem gazowym -TV -aneks kuchenny z lodówką, kuchenką,... więcej ZAPRASZAMY DO ORZECHOWEGO ZACISZA!!! Jeżeli chcesz miło spędzić czas, z dala od zgiełku i wielkich aglomeracji, jeżeli szukasz azylu gdzie znajdziesz spokój to zapraszamy do malowniczej miejscowości jaką są Mrzygłody, przysiółek wsi Werchrata. Jesteśmy w Południoworoztoczańskim Parku Krajobrazowym trochę na odludziu, bardzo na uboczu, mocno poza zasięgiem. Od progu czekają trasy dla rowerzystów, ścieżki dla piechurów, a dla grzybiarzy bogaty las. Czeka Cię tutaj wypoczynek... więcej AleChatki to malowniczo położone domki w Hucie Lubyckiej na skraju Południowo roztoczańskiego Parku Krajobrazowego. W znajdującym się tuż obok lesie, można odkryć porzucone bunkry linii Mołotowa, a także wejść na najwyższą górę Roztocza Wschodniego – Długi Goraj. Niedaleko stąd znajdują się inne atrakcje Roztocza takie jak Szumy nad Tanwią, Zwierzyniec, Zamość, a nawet Lwów. To tu postanowiliśmy stworzyć wyjątkowe miejsce dla ludzi, którzy cenią sobie zarówno spokój,... więcej Pokoje Gościnne Hałasa Tomaszów Lubelski, Skłodowskiej 19 a 25 miejsc noclegowych Zapytaj o nocleg Witam Do wynajęcia pokoje noclegowe w centrum Tomaszowa Lubelskiego. W pobliżu sklepy ( Lidl , Biedronka) Pokoje można wynająć zarówno na jedną noc jak i na kilka tygodni. Pokoje wyposażone w TV , wi-fi. Łazienki w pokojach lub na korytarzu. Do dyspozycji dwie kuchnie i zamykany parking. Ceny uzależnione od liczby osób i czasu pobytu ( od 25 do 60 zł) Istnieje również możliwość wynajęcia całego budynku ( cena ustalana indywidualnie ). Wystawiamy faktury VAT. Zapraszamy więcej Domek Leśny nad Tanwią Huta Szumy, Huta Szumy 34W 7 miejsc noclegowych Zapytaj o nocleg Domek Leśny nad Tanwią to doskonałe miejsce dla wielbicieli lasu, ciszy i szumu drzew. Ukryty pośród lasów Roztocza. Dom mieści trzy sypialnie, a każda posiada własną łazienkę. Na parterze znajduje się kuchnia z salonem, jedna sypialnia z łazienką oraz wyjście na taras. Na piętrze są dwie sypialnie z łazienkami. Minimalna długość pobytu : 3 doby Mamy też miejsce na ognisko, które sprzyja rozmowom, aż do bladego świtu. więcej Przystanek Roztocze - domki letniskowe całoroczne Susiec, Rybnica 72C 8 miejsc noclegowych 3 pokoje Zapytaj o nocleg Przystanek Roztocze zaprasza! Zapraszamy do nowo wybudowanego, drewnianego domku całorocznego z nowoczesnym kominkiem, tarasem idealnym do grillowania oraz relaksującą balią z jacuzzi do relaksu w chłodne noce. Dzieci także nie będą się nudziły- w domku znajduje się kącik zabaw, a tuż przy domku piaskownica z zestawem zabawek :) Zachęcamy do odwiedzania naszej strony internetowej: oraz facebook: Znajdziecie tam... więcej Cichosza Wólka Łosiniecka, Wólka Łosiniecka 9 4 miejsca noclegowe 3 pokoje Zapytaj o nocleg Domek znajduje się w cichym i spokojnym zakątku Roztocza w miejscowości Wólka Łosiniecka. Jest świetnym miejscem wypoczynkowym w środku lasu, co pozwala na bliskie obcowanie z naturą i naładowanie baterii. Czyste powietrze pozwoli odetchnąć pełną piersią, a spacer po lesie przyniesie ukojenie. W pobliżu znajdują się liczne szlaki turystyczne piesze i rowerowe oraz miejscowości takie jak Krasnobród, Zwierzyniec, Tomaszów Lubelski, Zamość, Krasnystaw, w których można spędzić... więcej » mapa Ruda Żelazna Sołokija » noclegi Zakopane » noclegi Władysławowo » noclegi Gdańsk » noclegi Łeba » noclegi Kołobrzeg » noclegi Kraków » noclegi Ustka » noclegi Sopot » noclegi Karpacz » noclegi Mielno » noclegi Świnoujście » noclegi Warszawa » noclegi Krynica-Zdrój » noclegi Wisła » noclegi Szczawnica » noclegi Międzyzdroje » noclegi Jastrzębia Góra » noclegi Gdynia » noclegi Białka Tatrzańska » noclegi Szklarska Poręba » noclegi Poznań » noclegi Pobierowo » noclegi Rewal » noclegi Bukowina Tatrzańska » noclegi Jastarnia » noclegi Krynica Morska » noclegi Grzybowo » noclegi Polańczyk » noclegi Szczyrk » noclegi Wrocław » noclegi Kościelisko » noclegi Karwia » noclegi Dźwirzyno » noclegi Kudowa-Zdrój » noclegi Kazimierz Dolny » noclegi Murzasichle » noclegi Niechorze » noclegi Solina » noclegi Dziwnów » noclegi Ustroń » noclegi Łódź » noclegi Polanica-Zdrój » noclegi Biały Dunajec » noclegi Ciechocinek » noclegi Sandomierz » noclegi Ustronie Morskie » noclegi Jarosławiec » noclegi Sarbinowo » noclegi Rowy » noclegi Mikołajki » noclegi Augustów » noclegi Stegna » noclegi Mrągowo » noclegi Darłowo » noclegi Giżycko » noclegi Darłówko » noclegi Poronin » noclegi Międzywodzie » noclegi Okuninka » noclegi Jantar » pokoje gościnne Zakopane » kwatery prywatne Zakopane » pokoje gościnne Władysławowo » kwatery prywatne Władysławowo » mieszkania do wynajęcia Gdańsk » mieszkania do wynajęcia Sopot » pokoje gościnne Łeba » apartamenty Zakopane » kwatery prywatne Łeba » apartamenty Gdańsk » wille Zakopane » pokoje gościnne Ustka » mieszkania do wynajęcia Zakopane » apartamenty Sopot » kwatery prywatne Gdańsk » apartamenty Kołobrzeg » kwatery prywatne Ustka » hotele Kraków » pokoje gościnne Szczawnica » pokoje gościnne Kołobrzeg » mieszkania do wynajęcia Kołobrzeg » kwatery prywatne Szczawnica » pokoje gościnne Mielno » kwatery prywatne Kołobrzeg » kwatery prywatne Sopot » apartamenty Świnoujście » apartamenty Kraków » mieszkania do wynajęcia Gdynia » pensjonaty Zakopane » pokoje gościnne Jastarnia » mieszkania do wynajęcia Świnoujście » pokoje gościnne Bukowina Tatrzańska » pokoje gościnne Białka Tatrzańska » kwatery prywatne Mielno » domki letniskowe Sarbinowo » domki letniskowe Jarosławiec » pokoje gościnne Międzyzdroje » pokoje gościnne Gdańsk » mieszkania do wynajęcia Ustka » mieszkania do wynajęcia Kraków » apartamenty Gdynia » kwatery prywatne Jastarnia » pokoje gościnne Grzybowo » pokoje gościnne Ustronie Morskie » pokoje gościnne Sopot » kwatery prywatne Bukowina Tatrzańska » kwatery prywatne Białka Tatrzańska » pokoje gościnne Jastrzębia Góra » kwatery prywatne Międzyzdroje » kwatery prywatne Ustronie Morskie » ośrodki wypoczynkowe Zakopane » domki letniskowe Rowy » domki letniskowe Polańczyk » pokoje gościnne Poronin » kwatery prywatne Jastrzębia Góra » pokoje gościnne Wisła » kwatery prywatne Świnoujście » kwatery prywatne Gdynia » mieszkania do wynajęcia Władysławowo » domki letniskowe Solina » noclegi nad morzem » noclegi w górach » noclegi nad jeziorem » bon turystyczny {year} » domki nad jeziorem » domki nad morzem » apartamenty nad morzem » noclegi blisko stoków narciarskich w Zakopanem » noclegi blisko szlaków turystycznych w Zakopanem » noclegi Wielka Krokiew Zakopane » dworzec PKP Zakopane - noclegi w okolicy » bon turystyczny Pomorze » pensjonaty w górach » bon turystyczny nad morzem » apartamenty w górach » pensjonaty nad morzem » bon turystyczny - kwatery prywatne w Polsce » bon turystyczny - pokoje gościnne w Polsce » bon turystyczny w górach » domki w górach » władysławowo - noclegi blisko morza » dworzec PKP - noclegi w okolicy » noclegi Ergo Arena Sopot » gdańsk - noclegi blisko morza » noclegi w centrum Gdańska » dworzec Główny PKP Gdańsk - noclegi w okolicy » mielno - noclegi blisko morza » bon turystyczny - domki letniskowe w Polsce » pensjonaty nad jeziorem » bon turystyczny nad jeziorem » dworzec PKP Łeba - noclegi w okolicy » łeba - noclegi blisko morza » noclegi Sunrise Festival Kołobrzeg » dworzec Główny PKP Kraków - noclegi w okolicy » noclegi w centrum Krakowa » bon turystyczny Pomorze Gdańskie » hotele nad jeziorem » dworzec PKP Kołobrzeg - noclegi w okolicy » kołobrzeg - noclegi blisko morza » dworzec PKP Ustka - noclegi w okolicy » ustka - noclegi blisko morza » hotele w górach » noclegi Molo Sopot » sopot - noclegi blisko morza » dworzec PKP Sopot - noclegi w okolicy » dworzec PKS Karpacz - noclegi w okolicy » noclegi blisko szlaków turystycznych w Karpaczu » noclegi blisko stoków narciarskich w Karpaczu » noclegi Spływ Dunajcem Szczawnica » apartamenty nad jeziorem » dworzec PKP Świnoujście - noclegi w okolicy » noclegi Promenada Świnoujście » świnoujście - noclegi blisko morza » noclegi Stadion Narodowy Warszawa » noclegi Łazienki Królewskie Warszawa » dworzec PKP Warszawa Centralna - noclegi w okolicy » mieszkania do wynajęcia w centrum Gdańska » noclegi Skocznia Wisła Malinka Wisła » noclegi Rynek Wisła » noclegi blisko stoków narciarskich w Wiśle » gospodarstwa agroturystyczne » akademiki, bursy » apartamenty » bungalow » campingi, pola namiotowe » domki letniskowe » domy do wynajęcia » domy wczasowe » hostele » hotele » internaty » kwatery prywatne » mieszkania do wynajęcia » motele » noclegi pracownicze » ośrodki wypoczynkowe » pensjonaty » pokoje gościnne » sanatoria, uzdrowiska » schroniska » SPA » stanice » stanice wędkarskie » wille » zajazdy » zamki, pałace, dworki
Wcześniej nasz naród opracował pierwszy w historii ludzkości wóz na kołach (5,5 tys. lat temu) i proces produkcji sera (7,5 tys.). Natomiast nie później niż 2,1 tys. lat temu na polskich łąkach hodowano… rudy żelaza. W tych też czasach obecna Polska stała się największym zagłębiem metalurgicznym w Starożytności. Przyczyną tej przemysłowej eksplozji były wojny z Rzymem. Zmagania przodków Polaków z Rzymianami trwały pół tysiąca lat. Rozpoczęły się w dzisiejszej Francji, a zakończyły w samym Rzymie. W 58 r. Juliusz Cezar zaatakował u stóp Wogezów wojska Leszka Przemysła (– tak nazwali tego władcę nasi kronikarze i niektórzy historycy), zwanego Ariowitem. Cezar zwyciężył i w następnych latach opanował północną Galię, należącą uprzednio do państwa Słewów (Słowian), którym przewodził Ariowit. Ekspansja Rzymian trwała aż do drugiej połowy II w. kiedy w wojnach markomańskich ostatecznie zostali powstrzymani. Od tego czasu nasi przodkowie zaczynają systematycznie spychać imperium na południe. Ostateczną porażką Cesarstwa okazało się zdobycie w 455 r. Rzymu przez króla Wędów, czyli Wandali – Gęsierzyka, zwanego też Genzerykiem. Wcześniej wywodzący się z Polski Wandalowie przeszli przez całą Europę zachodnią i wkroczyli do północnej Afryki. Po drodze rozbijali próbujące ich zatrzymać rzymskie oddziały. Na terenie dzisiejszej Tunezji i Algierii stworzyli własne państwo ze stolicą w Kartaginie. Inni polscy Wandalowie opanowali terytoria dzisiejszych Rumunii i Węgier, także definitywnie kończąc z rzymskimi marzeniami o panowaniu na tych ziemiach. Nazwy Wędowie, Wenedowie i Wandalowie część polskich kronikarzy wywodziła od imienia królowej Wędy, znanej teraz pod typowo polskim imieniem Wanda. Według najstarszych przekazów byli po prostu poddanymi Wędy, którzy obrali nazwę Wędy/Wędowie na cześć wielkiej królowej z IV w. Natomiast archeologowie z Wandalami utożsamiają kulturę przeworską, która panowała na ziemiach polskich i ościennych od III w. do V w. Towarzyszyły jej wielkie zagłębia wytopu żelaza skoncentrowane w dwóch głównych ośrodkach – w Górach Świętokrzyskich i na Mazowszu. Kompleksy tzw. dymarek działały od I w. do IV w. Okres ten obejmuje wieki zmagań z Imperium Rzymskim. Po upadku tego cesarstwa w V w. masowa produkcja polskiej stali zanika. Po pokonaniu najgroźniejszego wroga (czyli Rzymian) tak gigantyczna wytwórnia broni po prostu przestaje być potrzebna. Największe fabryki broni w Starożytności Najbardziej znany starożytny okręg hutniczy działał w Górach Świętokrzyskich. W pierwszych wiekach naszej ery wyprodukowano w tym regionie ponad 8 000 ton żelaza. Wykuwana z niego broń trafiała aż nad Dunaj, czyli na granicę z Rzymem. Nie była jednak stosowana przez Rzymian, lecz przeciw nim. Drugie, równie wielkie zagłębie, powstało na Mazowszu, w rejonie Milanówka i Piaseczna. Łączna liczba pieców na terenie Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego wynosiła od 120 tys. do 150 tys.. W tych tzw. dymarkach, ogrzewanych węglem drzewnym, z rudy darniowej wytapiano żelazo. Archeolodzy odkryli w osadach hutników ślady wszystkich faz procesu metalurgicznego – odnaleźli kopalnie rudy, miejsca czyszczenia i prażenia, kopalnie gliny, z której budowano piece. Natrafili także na liczne piece wapiennicze, w których wytwarzano wapno potrzebne dla usunięcia z rudy niekorzystnych składników. Odkryli też wiele pracowni kowalskich, po których przetrwały setki palenisk, budynki z różnorodnymi urządzeniami ogniowymi i studnie potrzebne przy produkcji. Żelazo, które można hodować na mokrej łące Wyobraźmy sobie podmokłą łąkę. Płynie przez nią rzeczka, biorąca początek z porośniętych lasem morenowych wzgórz. Dla dawnych hutników (a raczej rudników – bo takie nosili miano) to źródło bezcennego surowca. Wystarczy bowiem zdjąć wierzchnią warstwę gleby, by z dużym prawdopodobieństwem napotkać na głębokości 20-30 cm czerwonobrunatną rudę żelaza. Grubość takiego złoża jest zwykle niewielka – od kilku centymetrów do najwyżej 1 m. Ruda ma postać pylistą lub gruzełkowatą, ale czasami tworzy twarde płyty o powierzchni do kilkudziesięciu metrów kwadratowych. Jeśli nie ma rudy pod darnią, można jej poszukać w zakolach rzeki, gdzie nurt wyraźnie zwalnia, lub we wgłębieniach na zboczach doliny, którą płynie rzeka. Dobrą wskazówką obecności cennego minerału jest czerwonobrunatne zabarwienie gleby, kretowisk czy wody w zastoiskach. Ruda darniowa występuje na terenie naszego kraju właściwie wszędzie. Polskie zasoby ocenia się aż na 535 tys. ton, mimo tysięcy lat eksploatacji. Pierwsze z tych złóż powstały niedawno – w okresach ocieplenia między kolejnymi zlodowaceniami. Mimo, że tak w Polsce powszechne, rudy darniowe różnią się od wszystkich znanych kopalin. Darniowe złoża odnawiają się bardzo szybko. Wystarczy odczekać kilka lat i… znów można je wykorzystywać. Najpierw trzeba jednak dokładnie po sobie posprzątać. Przykryć wyeksploatowane złoże darnią, przywrócić przepływ wód. Należy również poczekać, aż odnowi się roślinność i flora bakteryjna gleby. Ruda darniowa to skała osadowa, w której skład wchodzą kwarc, goethyt, syderyt, lepidokryt, skalenie, a także uwodnione tlenki i wodorotlenki żelaza, tlenki manganu, materiały węglanowe i fosforanowe. Na porowatą strukturę rudy składa się również substancja organiczna – ze skamieniałych szczątków roślinnych – częściowo przechodząca w żelaziste węglany. Te stale odradzające się zielone kopalnie trzeba tylko pielęgnować jak przydomowy trawnik. Teraz wiemy już dlaczego polskie centra metalurgiczne przez setki lat w tym samym miejscu wykorzystywały surowiec z tego samego złoża. Nierozwiązana tajemnica starożytnych hutników Wytop żelaza prowadzony był w obiektach określanych jako piece dymarskie typu kotlinkowego. Piec składał się z dwóch zasadniczych części – dolnej zwanej kotlinką i górnej nazywanej szybem. Kotlinka była prostą jamką wykopaną w ziemi, najczęściej o średnicy od 40-45 cm i głębokości nie przekraczającej z reguły 50 cm. Jej głównym zadaniem było magazynowanie żużla spływającego ze strefy redukcji. Bezpośrednio nad kotlinką budowano szyb, czyli naziemną część pieca. Wykonywano go z regularnych glinianych bloczków – cegieł wzmocnionych drobno pociętą słomą. Przy założeniu, że siłą napędową procesu była energia naturalnych ciągów powietrza, wysokość tej części pieca musiała wynosić przynajmniej ok. 120 cm. Szyb służył przede wszystkim do ładowania wsadu tj. rudy i węgla drzewnego, ułatwiając jego stopniowe przemieszczanie się do strefy redukcji. Tuż nad ziemią, w dolnej części szybu, znajdowały się otwory dmuchowe, które dostarczały powietrza. W Górach Świętokrzyskich były to odpowiednio przygotowane cegły z otworami wymodelowanymi w kształcie lejka. Proces wytopu prowadzonego w tego typu obiektach, noszący w metalurgii miano redukcji bezpośredniej, odbiega zupełnie od współcześnie stosowanych technik otrzymywania żelaza, zwanych dla odmiany redukcją pośrednią. Należy podkreślić, że ze względu na względnie niskie temperatury uzyskiwane w piecach kotlinkowych, które nie przekraczały 1300° C, redukcja żelaza poprzez jego upłynnienie była niemożliwa. Teoretyczny punkt topnienia żelaza wynosi bowiem 1537° C. Obecnie w wielkich piecach takie temperatury osiągane są bez trudu, a żelazo przyjmuje postać płynnej surówki, która przerabiana jest następnie w piecach tlenowych, zwanych konwertorami, na żelazo lub stal o różnym stopniu nawęglenia. Wytop współczesny przebiega więc niejako w dwóch etapach, stąd nosi nazwę redukcji pośredniej. Zupełnie inaczej proces ten wyglądał w piecach dymarskich. Redukcja polegała w tym przypadku na stopniowym odtlenianiu tlenków żelaza zawartych w rudzie, aż do uzyskania metalicznego żelaza. Reduktorem, czyli czynnikiem absorbującym tlen był tlenek węgla powstający przy spalaniu węgla drzewnego. Obliczono, że aby powstał kloc żużla o wadze ok. 100 kg, należało przetopić ok. 200 kg rudy i spalić 250-300 kg węgla drzewnego. Cały proces trwał 20 godzin. Powstały w jego wyniku półprodukt, zwany łupką żelazną o wadze ok. dwudziestu kilku kilogramów, zawierał szereg zanieczyszczeń, głównie w postaci żużla i węgla drzewnego. Dopiero po jej oczyszczeniu i obtopieniu żelazo trafiało do kowali, którzy przerabiali go na gotowe przedmioty. Proces ten został całkowicie zapomniany i dopiero w latach 50. ubiegłego wieku rozpoczęła się jego żmudna rekonstrukcja. Jednak efekty obecnych eksperymentów nadal odbiegają od rezultatów pracy starożytnych hutników. Puszcza pracuje dla zbrojeniówki Wędów W tym miesiącu (kwiecień 2017) archeolodzy z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego ujawnili swoje najnowsze odkrycia w Puszczy Białowieskiej. Odkryli duże skupisko kurhanów, grodzisko, ślady pól uprawnych przedzielonych groblami, po których miały przebiegać drogi. W końcu liczne kopce, które są pozostałościami po mielerzach. Mielerz to stos drewna przykryty gliną, ziemią lub darnią, ułożony w kształcie kopuły. W wyniku spalenia drewna w takich warunkach, czyli z małym, kontrolowanym dostępem powietrza, powstaje węgiel drzewny. Najlepszy jest wytwarzany z dębiny. Wartość energetyczna kilograma takiego paliwa (węgla drzewnego) odpowiada litrowi ropy naftowej. Odkrycie stało się możliwe dzięki zastosowaniu lotniczego skanowania laserowego i georadaru. Czas najbardziej intensywnego użytkowania kompleksu wstępnie oszacowano na I-V w. czyli pokrywa się ze szczytowym okresem rozwoju polskich ośrodków metalurgicznych w Starożytności. Pracował więc na pełnych obrotach w okresie intensywnych walk z Cesarstwem Rzymskim. Broń Rzeczpospolitej Północy Znawca starożytnej broni Bartosz Kontny, na swoim blogu przeprowadził analizę uzbrojenia odkrywanego w grobach kultury przeworskiej. Na tej podstawie wyróżnił trzy grupy polskich wojowników ostatnich wieków Starożytności: „a) naczelników, posługujących się cenną bronią zdobioną pozłacanymi, srebrnymi okuciami, zdobionymi według miejscowych tradycji; w ten sposób zdobiono elementy tarczy (umba, imacze, aplikacje desek tarczy), miecza wraz z pochwą, rzędu końskiego oraz części pasów (biodrowego i noszonego przez ramię balteusu, służącego do zawieszania miecza), b) grupę mieszczącą się w środku hierarchii, stosującą brązowe okucia tarczy, pochew mieczy i części pasów; grupa ta obejmowała wojowników pieszych, c) grupę „szeregowych”, pieszych wojowników posługujących się włócznią i oszczepem oraz tarczą, zaopatrzoną w żelazne okucia”. Kontny zauważa, że zwłaszcza w drugiej połowie II w. dostrzegalna jest standaryzacja broni. Zarówno poszczególnych jej kategorii (zwłaszcza grotów), ale także zestawów uzbrojenia odkrywanych w grobach, jak i sposobów walki (walka włócznią i oszczepem). „Towarzyszy temu nagły wzrost liczebności mogił z orężem. Ponieważ w okresie tym rozpoczyna się ekspansja ludności wandalskiej na południe (poświadczona obecnością grobów kultury przeworskiej na terenie dzisiejszej Słowacji i Ukrainy Zakarpackiej) sądzić można, że świadczy to o wyraźnej militaryzacji struktur społecznych i wzroście nastrojów wojennych. Warto podkreślić, że w tym i nieco późniejszym okresie nastąpił szczyt produkcji świętokrzyskiego ośrodka hutniczego (czyżby spełnienie zapotrzebowania na żelazo, tak potrzebne do produkcji broni?). Wtedy również zapoczątkowana zostaje fala napływu mieczy rzymskich – wysokiej jakości broni, być może sprowadzonej (złupionej?) na zamówienie naczelników, organizujących wyprawy wojenne”. Miecze rzymskie, jak i kolczugi, które chętnie wykorzystywały Wandalki na biżuterię, pojawiły się w największym natężeniu podczas wojen markomańskich. Wówczas, po początkowych sukcesach Marka Aureliusza, jego następca Kommodus zaczął się cofać i – moim zdaniem – miecze zabitych w walce Rzymian zaczęły napływać jako trofea wojenne. Zresztą wzrastająca ilość grobów wojowników w Polsce świadczy o krwawej zaciętości starcia obu mocarstw. Natomiast standaryzacja uzbrojenia naszych przodków miała niewątpliwie związek z militarnymi reformami Marobuda (Marboda), który – jak opisał Wellejusz Paterkulus – swoje wojska: „Przez ustawiczne ćwiczenia ujął w karby prawie rzymskiej organizacji, a wkrótce powiódł na wyżyny, groźne nawet dla naszego imperium”. Król Słowian wystawił także poważną „zawodową” armię: „w liczbie 70 000 piechoty i 4 000 jazdy, którą w ciągłych wojnach z ościennymi ludami ćwiczył”. Ta armia potrzebowała sporej ilości broni zdolnej do pokonywania Rzymian. Finał starcia imperiów Dorota Słowińska, dyrektor Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie, w wywiadzie dla „Dziennika Łódzkiego”, tak oceniła znaczenie polskich zagłębi metalurgicznych dla historii starożytnej: „Obydwa ośrodki […] Funkcjonowały mniej więcej w tym samym czasie, wyprodukowały podobną ilość żelaza. W obu przypadkach silne są związki między wydarzeniami politycznymi, jakie rozgrywały się na terenie Europy Środkowej, gdzie znajdowała się strefa konfrontacji Cesarstwa Rzymskiego i barbarzyńskiej Europy Północnej (Rzeczpospolitej Wędów – dopisek RudaWeb), a działalnością tych właśnie centrów. Dlatego możemy śmiało mówić, że Mazowieckie Centrum było źródłem żywiołów, które pod koniec IV wieku i na początku V rozlały się po całym terenie dzisiejszego kontynentu, nieodwracalnie zmieniając obraz Europy i tworząc podwaliny pod współczesną Europę”. Inaczej mówiąc: praca całej lęchickiej ziemi – ludzi, łąk i lasów – doprowadziła do upadku Rzymu. Zakończyła Starożytność i zaczęła Średniowiecze. Rozpoczęła się dekompozycja mocarstwa śródziemnomorskiego i niestety także półnoeuropejskiego – pozbawionego jednego, wyrazistego wroga. Zaczęły się wyłaniać Francja, Niemcy, Polska, Czechy… NA ZDJĘCIU: obraz Karla Briułowa „Zajęcie Rzymu przez Genzeryka” ze zbiorów Galerii Tretiakowskiej w Moskwie. Jeśli masz ochotę – zapisz się na ukazujący się raz w tygodniu newsletter informujący o nowych wpisach na naszym blogu. Wystarczy przysłać e-mail z hasłem NEWSLETTER w tytule na adres: @
Polska to kraj zasobny w surowce mineralne, rozmieszczenie i ilość złóż surowcowych jest jednak zróżnicowana. Występowanie naturalnych bogactw jest związane z przeszłością geologiczną i zjawiskami, jakie zachodziły przez miliony lat. Surowce mineralne są zaliczane do grupy bogactw wyczerpywanych, co oznacza, że po wydobyciu złóż po prostu się skończą. Szacunkowo największe w Polsce są pokłady węgla kamiennego, węgla brunatnego, soli kamiennej, rud miedzi, cynku i ołowiu. Cały czas trwają badania geologiczne nad odkryciem nowych złóż i rozpoczęciem eksploatacji, gdyż posiadanie własnych zasobów surowcowych daje dużą niezależność dla kraju i obniża koszty rozwoju gałęzi przemysłowych, które wykorzystują surowce mineralne. Taka niezależność Polski jest możliwa zwłaszcza przy wykorzystaniu pokładów węgla kamiennego i węgla brunatnego, które są wykorzystywane w przemyśle energetycznym i hutnictwie. W pewnym stopniu złoża surowcowe kształtowały kierunek wprowadzanych technologii w przemyśle, zwłaszcza w energetyce, stąd ciągle jeszcze mniejsze znaczenie ropy naftowej i gazu ziemnego, których Polska ma znikome ilości a większość importuje. Poza surowcami energetycznymi niezwykle ważną rolę dla naszego kraju odgrywają surowce metaliczne. Tutaj należy wymienić przede wszystkim złoża rudy żelaza, złoża miedzi, złoża cynku i ołowiu. Rudy żelaza w Polsce są na wyczerpaniu, nie odgrywają większego znaczenia, chociaż hutnictwo żelaza ma kilkusetletnie tradycje na ziemiach polskich. Początki wydobycia tych złóż odnotowano już w XIII wieku (słynne dymarki świętokrzyskie). Przez następne stulecia intensywnie wydobywano ten surowiec, co spowodowało wyczerpanie złóż (główne rejony wydobycia rud żelaza to obecne województwo śląskie — miasta Częstochowa, Kłobuck, województwo łódzkie — miasto Łęczyca, gdzie złoża zostały całkowicie wyczerpane; także obszary dzisiejszego województwa świętokrzyskiego — miasta Starachowice i Końskie). Już w wieku XIX zapotrzebowanie na rudę żelaza uzupełniano znacznym importem surowca. Rudy żelaza w Polsce występowały jako syderyty w znacznej mierze z małą zawartością żelaza, sięgającą około 30%. Dzisiaj geolodzy zlokalizowali złoża rud żelaza na Pojezierzu Suwalskim. Niestety mimo dużej zawartości żelaza nie są wydobywane, gdyż nie zezwala na to ich głębokość (im głębiej są położone warstwy skalne złoża, tym wyższe są koszty eksploatacji), także względy ekologiczne i walory przyrodnicze całego pojezierza. Obecnie Polska sprowadza złoża żelaza przede wszystkim z sąsiedniej Ukrainy — Zagłębie Krzywy Róg oraz ze Szwecji — Zagłębie Kiruna. Następny surowiec metaliczny wydobywany na obszarze naszego kraju to rudy miedzi. Szacunkowo złóż miedzi wystarczy na około pięćdziesiąt lat przy racjonalnej eksploatacji. Ponadto geolodzy odkryli złoża na dużych głębokościach w rejonie obecnego wydobycia surowca. Polskie zagłębia miedziane są znaczne, średnia zawartość w rudzie miedzi jest określana na około 2%. Największe zagłębie wydobycia miedzi to Zagłębie Lubińsko-Głogowskie (największe wśród krajów europejskich); miedź jest wydobywana w kopalniach zlokalizowanych w: Polkowicach, Rudnej, Lubinie, Sieroszowicach. Poza Zagłębiem Lubińsko-Głogowskim miedź jest wydobywana (na mniejszą skalę) na Przedgórzu Sudeckim, rejonie Bolesławca i Złotoryi (województwo dolnośląskie) oraz w Górach Świętokrzyskich. Według danych statystycznych za rok 2003 wydobycie miedzi w Polsce kształtowało się na poziomie 30 milionów ton rud miedzi rocznie, dzięki czemu Polska była na ósmym miejscu pod względem wydobycia na świecie, na a drugim w Europie. Z kolei produkcja tzw. miedzi rafinowanej wyniosła 550 tysięcy ton (dane za rok 2005). Bogate złoża miedzi to ważny element polskiej gospodarki, ważniejszy tym bardziej ze złoża miedzi mają domieszki metaliczne, przede wszystkim srebra, ołowiu, niklu, złota, wanadu, kobaltu, selenu, które można pozyskiwać z rudy miedzi. Dlatego też Polska odznacza się znacznym wydobyciem srebra. Według danych za 2003 rok zajmowała siódme miejsce na świecie w produkcji srebra (wielkość na poziomie 1200 ton rocznie). Rudy cynku i ołowiu (zazwyczaj występujące razem) to następne surowce metaliczne występujące w Polsce; wydobywane przede wszystkim na Wyżynie Śląskiej w rejonie Olkusza (największe złoża), Trzebini, Bytomia, Piekar Śląskich. Zaletą złóż cynku i ołowiu jest zaleganie na małych głębokościach rzędu 50-400 metrów pod ziemią, skupione w tzw. gniazdach, dzięki czemu koszty eksploatacji są niewielkie. Zazwyczaj z rudami ołowiu i cynku występują złoża srebra i kadmu. W Polsce importuje się boksyty (brak złóż rodzimych) przede wszystkim z Węgier w celu wykorzystania w elektrowniach węglowych (opalanych węglem brunatnym w rejonie Konina Bełchatowa i Turka); bowiem ten surowiec pozwala na uzyskanie dużych ilości energii elektrycznej. Kolejna grupa surowców występujących w Polsce to surowce chemiczne, czyli złoża soli kamiennej, złoża soli potasowej i pokłady siarki rodzimej. Sól kamienna to surowiec wydobywany w Polsce od wieków. Mamy dwa zasadnicze zagłębia pokładów solnych. Pierwsze to zagłębie solne w zapadlisku przedkarpackim. Główne rejony wydobycia to Wieliczka, Bochnia, Żory i Rybnik, gdzie pochodzenie pokładów solnych jest związane z intensywnym parowaniem wody morskiej, która niegdyś zalegała na obszarze Polski, jakie miało miejsce w trzeciorzędzie. Te pokłady obecnie są niewielkie, a w niektórych miejscach wydobycia (kopalnia soli w Bochni i Wieliczce) otwarto muzea przeznaczone dla turystów, którzy bardzo licznie odwiedzają te miejsca. Drugi rejon eksploatacji soli kamiennej to wał Kujawsko-Pomorski, zlokalizowany na Pojezierzu Kujawsko-Pomorskim; główne miejsca wydobycia to Inowrocław i Kłodawa. Pochodzenie tych formacji solnych również ma związek z intensywnym parowaniem wody morskiej, tyle ze w permie. Wydobycie soli kamiennej jest utrudnione ze względu na znaczną głębokość, na jakiej są położone pokłady tego surowca. Są jednak rejony gdzie powstały tzw. wysady solne, inaczej słupy solne, gdzie sól zalega płytko. Jako metodę wydobycia często stosuje się tzw. metodę hydrauliczną. Dla gospodarki polskiej duże znaczenie odgrywa sól potasowa. Rejony wydobycia to przede wszystkim Kłodawa i Wejherowo. Kolejny surowiec chemiczny — siarka, współcześnie prawie w ogóle nie jest wydobywany, pomimo dużych złóż. Jeszcze kilka lat temu siarka była eksploatowana w Zagłębiu Tarnobrzeskim. Jako główne ośrodki wydobycia należy wymienić Machów koło Tarnobrzega, Osiek, Grzybów i Jeziorko. Siarka była wydobywana metodą podziemnego wytopu gorącą wodą (złoża zalegają płytko); w latach zapotrzebowania na złoża siarki, Polska była czołowym eksporterem tego surowca. Lata 80. i 90. ubiegłego stulecia to wydobycie rzędu 5 milionów ton rocznie, co było imponującą wielkością. Niestety kolejne lata spowodowały spadek zapotrzebowania na nawozy sztuczne (uzyskiwane z siarki) oraz wzrost wykorzystania siarki uzyskiwanej z odsiarczania ropy naftowej, tańszej w produkcji. Stąd też doszło do zamykania kolejnych kopalń w Machowie, Osieku i Grzybowie. Ze względu na dużą degradację środowiska w Zagłębiu Tarnobrzeskim, wywołaną intensywną eksploatacją złóż, przekształcono to wyrobisko kopalniane na zbiornik rekreacyjny. Mimo obaw ekologów i braku funduszy po kilku latach starań wreszcie udało się zalać tereny wyrobiska wodą, a w najbliższym roku zbiornik będzie udostępniony turystom i mieszkańcom. Współcześnie w Polsce, jak i na całym świecie odzyskujemy siarkę w procesie odsiarczania ropy naftowej i gazu ziemnego, co jest znacznie bardziej opłacalne i nie wpływa tak niekorzystnie na środowisko przyrodnicze. Następna grupa surowców to surowce skalne. Skały wykorzystywane są przede wszystkim jako budulec w przemyśle ceramicznym, przemyśle budowlanym, przemyśle szklarskim; ich obecność w znacznych ilościach umożliwia rozwój wielu gałęzi przemysłowych oraz eksport nadwyżek produkcyjnych. Jako najważniejsze surowce skalne należy wymienić: gliny, wapienie, piasek szklarski, lessy, kaolin, iły, piaski. Surowce skalne są eksploatowane w kamieniołomach, oto najważniejsze regiony geograficzne wydobycia w Polsce: Sudety i Przedgórze Sudeckie (zwłaszcza kamieniołom w Jaworznie, Strzegomiu, Strzelinie) Góry Świętokrzyskie (kamieniołom w Kielcach-Kadzielnia, Skarżysku-Kamiennej) Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (kamieniołom w Krzeszowicach, Ogrodzieńcu) Niecka Nidy (pokłady gipsu) Nizina Śląska (cały obszar bogaty w pokłady wapieni) Wyżyna Lubelska (pokłady kredy piszącej i margli). Obecność skał na obszarze Polski, zwłaszcza na terenach polodowcowych (rzeźba młodoglacjalna) to efekt oddziaływania lodowca i zachodzących procesów geologicznych na przestrzeni milionów lat. Dla pozyskania piasku i żwiru korzysta się bardzo często z piasku rzecznego, który jest wydobywany w korytach rzek, a potem transportowany barkami w dół rzeki (jest to często praktykowane na Wiśle, na przykład w rejonie Tarnobrzega, Torunia). Obszary Polski północnej to wykorzystywanie form polodowcowych, przede wszystkim głazów narzutowych, glin i iłów, do przemysłu, gdyż ich ilość i ułożenie pozwala na eksploatację. To dzięki złożom surowców skalnych w Polsce rozwinęło się wiele gałęzi produkcyjnych, chociażby liczne cementownie, huty szkła czy zakłady produkujące ceramikę. Surowce mineralne to podstawa dla rozwoju przemysłu metalurgicznego, przemysłu chemicznego, przemysłu elektromaszynowego i przemysłu energetycznego, stad ich ogromne znaczenie dla Polski. Wykorzystanie surowców skalnych w Polsce przedstawia się następująco: glin — samodzielne pokłady glin spotykane są na terenie województwa podkarpackiego w rejonie miejscowości Ropczyce, służą do produkcji wyrobów ogniotrwałych; wapienie — zalegają głównie w województwie świętokrzyskim — około 40% całego wydobycia w Polsce, a także w województwie małopolskim, opolskim, kujawsko-pomorskim; z wapieni wyrabia się przede wszystkim cement i wapno; zakłady przemysłowe to: Sitkówka- Nowiny, Ożarów, Działoszyn, Strzelce Opolskie; gipsy — główny rejon wydobycia w Polsce to Niecka Nidy, województwo świętokrzyskie; służą do produkcji wyrobów gipsowych; zakład produkcyjny Gacki koło Pińczowa; piasek szklarski — duże pokłady zalegają w całej Polsce, ale przede wszystkim spotykane są na terenie województwa podkarpackiego, śląskiego, dolnośląskiego,łódzkiego; stosowane do produkcji szkła — zastosowanie w przemyśle szklarskim, samochodowym itp. Największe zakłady produkcyjne to huta w Sandomierzu, Krośnie, Piotrkowie Trybunalskim, Sosnowcu, Zawierciu, Jaworznie; obecnie ta branża przezywa zastój produkcyjny co ma związek z załamaniem przemysłu samochodowego; lessy — bardzo duże pokłady zalegają na terenie województwa lubelskiego i mniejsze w województwie świętokrzyskim; Wyrabia się z nich cegłę i klinkier; zakłady produkcyjne na obszarze całej Polski; kaolin — złoża występują w całej Polsce; wyrabia się z niego ceramikę ozdobną i stołową; największe zakłady produkujące porcelanę w Polsce to: Ćmielów, Chodzież, Wałbrzych, Włocławek, Pruszków; gliny, iły, piaski, kaolin — występują razem, przede wszystkim na terenie województwa lubelskiego, śląskiego, wielkopolskiego; służą do produkcji ceramiki sanitarnej i ceramiki elektrotechnicznej; główne zakłady produkcyjne znajdują się w Kole, Krasnystawie, Katowicach gliny, iły, kaolin — występujące razem na terenie województwa świętokrzyskiego, dolnośląskiego i łódzkiego; Wytwarza się z nich wyroby porcelitowe, kamionkowe, fajans; zakłady są zlokalizowane w Strzegomiu, Suchedniowie, Bolesławcu, Opocznie, Świdnicy;
Już w latach 60. XX wieku w masywie suwalskim zlokalizowano złoża tytanu i wanadu. Odkrycie to stanowi postawę do dywagacji na temat ewentualnego wydobycia, co spowodowałoby, że być może Polska stałaby się jednym z najbogatszych krajów świata! I chociaż geolodzy studzą entuzjazm, to nie podlega wątpliwości, że złoża tam są i może należałoby wykorzystać ich potencjał. Jednak czy to w ogóle możliwe?Złoża tytanu i wanadu na SuwalszczyźnieTytan i wanad to drogie surowce mające wiele zastosowań w nowych technologiach, w tym wojskowych, przez co od razu nasuwa się myśl o ich ewentualnym znaczeniu w obecnej sytuacji politycznej na świecie. Jak wiadomo Ukraina, w której obecnie trwają zacięte walki z rosyjskim agresorem, jest bogatym w surowce krajem europejskim, co w naturalnym odruchu nasuwa myśli odnośnie planów Rosji w stosunku do terytorium Polski zasobnego w cenne złoża. Przeczytaj także:Zastanówmy się teraz, czy obawa jest słuszna, czy jednak jest jedynie wytworem spiskowców chcących wywołać sztuczną panikę. Ile warte są złoża tytanu i wanadu w Polsce?W 1956 r. prof. Jerzy Znosko, inżynier podziemnej eksploatacji złóż i ekonomista rozpoczął prace, które miały wyjaśnić przyczynę regionalnej anomalii magnetycznej na obszarze Suwalszczyzny oraz sprawdzić czy na tym terenie nie występują złoża żelaza. W sierpniu 1962 r. odkrył on jednak złoża magnetytu tytano- i wanadonośnego. Przez kolejne lata prowadził na tym terenie prace rozpoznawcze i stwierdził, że zasoby te wynoszą aż 1,34 mld ton!Zdaniem Jerzego Ząbkiewicza, działacza społecznego, dysponujemy ok. 376 mln ton czystego żelaza, 96,4 mln ton tytanu i ok. 14 mln ton wanadu. Występują tam również molibden, nikiel, chrom, czy gal, ważny w przemyśle komputerowym. W połowie 2021 r. tona tytanu kosztowała 20-24 tys. dolarów za Ząbkiewicz w rozmowie z InteriąPo skatalogowaniu okazuje się, że nasze suwalskie złoża warte są siedem, osiem bilionów złotych. Do tego rachunku możemy dodać również wartość pięknej skały – labradorytu, inaczej anortozytu. Skała otacza suwalską rudę. Jest to rodzaj marmuru, a jednocześnie kamień półszlachetny, z którego po oszlifowaniu wytwarzane są chociażby elementy biżuterii, części elewacji, podłoża, jak też dekoracjiDlaczego więc takiego majątku się nie wydobywa?Aby odpowiedzieć na to pytanie, należałoby najpierw wyjaśnić sobie co nieco z geologii. W Polsce tytan występuje na Suwalszczyźnie w proterozoicznym masywie zasadowym, znajdującym się ponad 850 m pod ziemią, a powstał około 1,5 mld lat także:Jak już wspominaliśmy w 1956 r. prof. Jerzy Znosko zaprojektował wiercenie IG-1 Szlinokiemie (wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sejneńskim, w gminie Puńsk), które miało wyjaśnić przyczynę regionalnej pozytywnej anomalii magnetycznej. Już przed wojną, samoloty przelatujące w okolicy zgłaszały bowiem problemy z funkcjonowaniem kompasu, których działanie zakłócane było przez bliżej nieznaną anomalię zaprojektowane przez J. Znoskę w 1961 r. wiercenia wchodzące w podłoże krystaliczne tego obszaru: Krzemianka 1 i Udryń 1, doprowadziły do odkrycia w dniu 1 sierpnia 1962 r. złoża magnetytu tytano- i Interii Jerzy złoża są wyjątkowe i zaskakujące, określone zresztą jako intruzja suwalska. Według nauki nie powinny one tu zaistnieć. Oznacza to, że mamy do czynienia z bliżej nieokreślonym wrzutem. Najprawdopodobniej w dawniejszej epoce uderzył tu meteoryt pochodzenia złoża tytanu i wanadu nie nadają się do eksploatacjiJuż w latach siedemdziesiątych na Suwalszczyźnie zostały udokumentowane dwa złoża rud żelaza, tytanu i wanadu: Krzemianka i Udryń. Dla tych złóż zostały sporządzone i zatwierdzone dokumentacje geologiczne, zawierające wyniki prowadzonych prac geologicznych. Dokumentacje te określają granice złóż, jakość i ilość kopaliny oraz geologiczne warunki występowania złóż. Suwalskie złoża należą do złóż ubogich i występujących na dużych głębokościach (Krzemianka gł. 860-2270 m, Udryń gł. 840-1705 m). Mimo to Polska zdecydowała się na eksploatację Crazy NaukaTo był koniec lat 70, złota epoka brania zagranicznych kredytów. Ekipa Gierka dogadała się z Republiką Federalną Niemiec i pożyczyła 750 milionów marek. Niemcy mieli nadzieję na dostęp do niezwykle cennego pierwiastkaW związku z inwestycją w Suwałkach powstało osiedle dla 30 tys. osób i uruchomiono kopalnię. Wybrana metoda wydobywcza polegać miała na wypłukiwaniu złóż wodą. Suwalski Park Krajobrazowy miał zostać niemal kompletnie zniszczony. Jednak inwestycja, podobnie jak inne pomysły z czasów PRL, padła, zanim dobrze się rozwinęła. Jedyne co udało się się zrobić, to utopić w pomyśle olbrzymie będzie nieopłacalna?Eksploatację metali w Polsce nadal uważa się za nieopłacalną. Złoża zlokalizowane w masywie suwalskim nie mają znaczenia przemysłowego. Dzieje się tak, ponieważ mają one zbyt niską zawartość metali i dużą głębokość zalegania. Ponadto są one zlokalizowane na obszarze o bardzo wysokich walorach środowiskowych i Instytut GeologicznyZłoża stanowią więc bardzo ciekawy obiekt geologiczny bez znaczenia praktycznegoW 2003 r. złoża zostały kolejny raz uznane jako pozabilansowe. Jeżeli chodzi o tytan i żelazo, są jednak obiektem zainteresowania ze względu na zawartość Nieć, Ocena geologiczno-gospodarczej złóż wanadonośnych rud tytanomagnetytowych masywu suwalskiego, [w:] Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 2003, z. 2, str. 5-28Analiza porównawcza złóż suwalskich z eksploatowanymi złożami tego typu na świecie wskazująca na możliwość dużej podaży surowców wanadu, tytanu i żelaza z płytko położonych złóż nie wskazuje też, by zagospodarowanie złóż tak głęboko położonych jak w masywie suwalskim mogło być przedmiotem zainteresowania w dającej się przewidywać oceną tą nie zgadza się Ząbkiewicz, który na łamach Tygodnika Interia twierdzi, że: Jerzy Ząbkiewiczmiędzy tym co dziś, a tym co 50 lat temu, mamy niemalże przepaść, jeśli chodzi o rozwój technologii. Górnictwo też pełne jest innowacji. Złoża suwalskie występują co prawda na obrzeżach terenów objętych programem Natura 2000, ale nowe technologie otwierają tę zatrzaśniętą dotąd furtkę. Dzięki współczesnym możliwościom wydobywczym już nie jest to złoże jest metalem przejściowym, który występuje dość powszechnie na Ziemi, zazwyczaj jednak w niewielkich stężeniach. Wchodzi w skład kilkudziesięciu różnych minerałów, dość rzadko odnajduje się go w postaci źródło: długi czas wanad nie posiadał praktycznych zastosowań. Chodziło przede wszystkim o problemy z uzyskaniem czystego metalu na skalę przemysłową. Wraz z rozwojem technologii oraz odkryciami nowych źródeł wanadu – np. jako kopalina współwystępująca w kopalniach uranu – jego znaczenie znacznie wanadu stosowana jest do produkcji stopów z żelazem (tzw. żelazowanad) oraz jako dodatek do stali, poprawiający jej wytrzymałość. Wanad dodawany jest także do innych stopów np. z glinem czy tytanem, które stosowane są np. w silnikach odrzutowych. Oprócz metalurgii wanad posiada także inne zastosowania: jako katalizatory w reakcjach chemicznych, w przemyśle szklarskim i ceramicznym, w bateriach, a nawet reaktorach to lekki metal o szarawym kolorze. Ma wysoką wytrzymałość mechaniczną, jest odporny na korozję (w tym również wody morskiej i chloru). Dwie najbardziej użyteczne własności tytanu to jego odporność na korozję oraz najwyższy stosunek wytrzymałości mechanicznej do źródło: dodaje się do zarówno do żelaza, aluminium, wanadu, jak i molibdenu i innych. Stopy tytanu są wykorzystywane w przemyśle lotniczym (silniki odrzutowe), militarnym, procesach metalurgicznych, motoryzacyjnym, medycznym (protezy dentystyczne, ortopedyczne klamry), sportów ekstremalnych i pierwszej połowie 2021 r. ceny tytanu i jego pochodnych skoczyły w górę w odpowiedzi na rosnący popyt i spadek wydobycia tytanu w ubiegłym roku, a także zmniejszenie zapasów wiórów tytanowych. Odbicie w przemyśle chemicznym i lotniczym jest kluczowym czynnikiem wzrostu popytu na metal. Potencjalne wykorzystanie pochodnych tytanu w energetyce alternatywnej ma stymulować dalszą ekspansję rynkową. Solidne oczekiwania popytu mają na celu utrzymanie wysokich cen w najbliższym są trendy na rynku tytanu?Według danych Asian Metal cena chińskiej tak zwanej gąbki tytanowej wzrosła z poziomu 6,9 dolarów za kg w lipcu 2020 r. do 10,5 dolarów za kg w czerwcu 2021 r. Ceny złomu tytanowego podskoczyły w 2021 r. ze względu na spadek światowych zapasów wiórów, produktu ubocznego produkcji samolotów. Według szacunków IndexBox średnia cena importu złomu tytanu wzrosła z 2,9 dolarów za kg w styczniu 2021 r. do 4,1 oczekują dalszego wzrostu rynku, który wykorzystuje tytan w procesie produkcji. Będzie to nadal napędzać ceny w średnim okresie, przynajmniej do czasu pojawienia się nowych pozytywnych danych o wydobyciu czynnikiem napędzającym rynek pozostaje wzrost popytu na tytan ze strony przemysłu farb i lakierów. Dwutlenek tytanu jest jednym z najbardziej poszukiwanych pigmentów i wypełniaczy w przemyśle farb, powłok i tworzyw sztucznych. Popyt na farby i lakiery wyraźnie rośnie w związku z boomem budowlanym i ożywieniem przemysłu motoryzacyjnego. Rosnący trend w budowie super dużych kontenerowców będzie miał znaczenie w perspektywie średnioterminowej i powinien zwiększyć zapotrzebowanie na farby z dwutlenkiem otwarcie transportu lotniczego i wodnego zwiększy potrzebę odnawiania flot samolotów i doprowadzi do dalszego wzrostu zapotrzebowania na tytan, ponieważ jest to jeden z głównych metali używanych do budowy samolotów i statków. Jeden z największych na świecie producentów samolotów, Airbus, ogłosił plany zwiększenia produkcji, spodziewając się, że popyt na samoloty powróci do poziomu sprzed kryzysu w ciągu najbliższych dwóch lat. Komercjalizacja technologii wytwarzania fotokatalizatorów półprzewodnikowych na bazie dwutlenku tytanu, wykorzystywanych do produkcji paliwa wodorowego, oczyszczania wody, powietrza itp., może stać się nowym bodźcem do rozwoju rynku tytanu. Kto jest kim na rynku tytanu?W 2020 roku, po dwóch latach wzrostu, nastąpił spadek produkcji zarówno rud i jak i koncentratów tytanu. Wolumen zmniejszył się natomiast o 1,2 % do 13 mln ton. Pod względem wartości produkcja rudy i koncentratu tytanu nieznacznie spadła do 7,8 mld dolarów w 2020 r., szacowana w cenach o największej produkcji rudy i koncentratu tytanu w 2020 r. były Chiny (4,2 mln ton), Kanada (2,1 mln ton) i Mozambik (1 mln ton). Ich łączny udział w światowej produkcji wynosi 56 %. Za tymi krajami znalazły się RPA, Australia, Ukraina, Norwegia, Senegal, Madagaskar, Kenia, Korea Południowa, Indie i Wietnam. Razem stanowią one kolejne 40 %. Co więcej, produkcja rudy i koncentratu tytanu w Chinach dwukrotnie przekroczyła wartości odnotowane przez drugiego co do wielkości producenta na świecie – 2020 r. głównymi eksporterami rud i koncentratów tytanu na na świecie były Republika Południowej Afryki (724 tys. ton), Ukraina (539 tys. ton), Senegal (509 tys. ton), Kenia (400 tys. ton), Korea Południowa (275 tys. ton) i Indie (255 tys. ton), osiągając 86 % całkowitego względem wartości, Republika Południowej Afryki (486 mln dolarów) pozostaje największym dostawcą rudy tytanu i koncentratu na świecie, stanowiąc 38 % światowego eksportu. Drugie miejsce w rankingu zajęła Kenia (157 mln dolarów), z 12 % udziałem w światowym eksporcie. Za nią uplasowała się Ukraina z 11 %
For faster navigation, this Iframe is preloading the Wikiwand page for Rudy żelaza w Polsce. Connected to: {{:: Z Wikipedii, wolnej encyklopedii {{bottomLinkPreText}} {{bottomLinkText}} This page is based on a Wikipedia article written by contributors (read/edit). Text is available under the CC BY-SA license; additional terms may apply. Images, videos and audio are available under their respective licenses. Please click Add in the dialog above Please click Allow in the top-left corner, then click Install Now in the dialog Please click Open in the download dialog, then click Install Please click the "Downloads" icon in the Safari toolbar, open the first download in the list, then click Install {{::$
rudy żelaza w polsce mapa
